De gewone gemeentebedrijven
De gemeentelijke inrichtingen en diensten kunnen als gemeentebedrijven worden georganiseerd en kunnen los van de algemene diensten van de gemeente worden beheerd. Gemeentebedrijven worden volgens een industriële logica en met een handelsgeest bestuurd.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest teltacht gewone gemeentebedrijven:
- Brussel;
- Etterbeek;
- Evere;
- Oudergem;
- Sint-Gillis;
- Ukkel;
- Vorst;
- Watermaal-Bosvoorde.
De autonome gemeentebedrijven
Een autonoom gemeentebedrijf is een instelling met een aparte rechtspersoonlijkheid, die eenzijdig door een gemeente wordt opgericht, en die belast wordt met het beheer van één of meer industriële of handelsactiviteiten met gemeentelijk belang, met uitzondering van de activiteiten betreffende de soevereine taken van de gemeente.
Het autonome gemeentebedrijf beschikt over een raad van bestuur en een directiecomité. De instelling mag geen andere organen oprichten.
Tussen de gemeente en het autonome gemeentebedrijf wordt een beheersovereenkomst gesloten.
Als de gemeenteraad daarmee instemt, kan het autonome gemeentebedrijf rechtstreeks of onrechtstreeks participeren in publiek- of privaatrechtelijke ondernemingen en instellingen waarvan het maatschappelijke oogmerk verenigbaar is met zijn bestaansreden. Als de gemeenteraad zijn akkoord geeft, kan het gemeentebedrijf een filiaal oprichten, meer bepaald met elke andere publiek- of privaatrechtelijke rechtspersoon waarvan het maatschappelijke oogmerk verenigbaar is met zijn bestaansreden. Het autonome gemeentebedrijf mag filialen echter niet verder opsplitsen. Autonome gemeentebedrijven staan onder het toezicht van het gewest.
Het Gewest telt vier autonome gemeentebedrijven:
- autonoom gemeentebedrijf van Etterbeek;
- autonoom gemeentebedrijf van Koekelberg;
- autonoom gemeentebedrijf van Sint-Joost-ten-Node;
- autonoom gemeentebedrijf van Jette;
- autonoom gemeentebedrijf van Ukkel.
De vier autonome gemeentebedrijven die momenteel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaan, zijn actief in de bouwnijverheid, het gebouwenbeheer, het onderhoud van openbare infrastructuur (bijvoorbeeld het zwembad en parkeerterreinen in Etterbeek of nationaal hockeystadion voor Ukkel) en op cultureel vlak (het chocolademuseum in Koekelberg).
Ze zijn onderworpen aan de wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding en jaarrekening van ondernemingen.