Het is zondag 13 oktober 2024, zes uur ’s ochtends. De stad slaapt nog, maar achter de schermen is de opwinding groot. Binnen enkele uren trekken meer dan 800 000 Brusselaars naar de stembus om hun gemeenteraadsleden te kiezen. Op de verkiezingsdag draait alles om het stemmen. En om te zorgen dat deze belangrijke democratische gebeurtenis zo goed mogelijk verloopt, heeft een hecht en multidisciplinair team gedurende meerdere maanden hard gewerkt.
Ze zorgden ervoor dat het verkiezingsmateriaal voorhanden was, alsook de stemlijsten, ze organiseerden de opleiding van de bijzitters … werkelijk niets werd aan het toeval overgelaten.
Op de dag zelf verliep bijna alles goed, maar er waren ook verrassingen. Laten we eens een kijkje nemen achter de schermen van dit complexe maar boeiende proces.
Een strakke organisatie voor de grote dag
Brussel Plaatselijke Besturen (BPB) speelde een grote rol in deze organisatie, door een multidisciplinair team samen te stellen voor het logistieke beheer, de communicatie en de juridische ondersteuning.
Als projectmanager trad Annick De Beul op als een spilfiguur die het gehele project overzag. Ze verzorgde de coördinatie tussen alle teams en zag toe op elke fase van de organisatie.
Mijn rol? "Plannen, opvolgen en erop toezien dat alle departementen naadloos samenwerken. Het was intens maar vooral zeer leerrijk en het was echt fijn om met een dergelijk toegewijd team samen te werken. Elke dienst heeft zijn beste voetje voor gezet en tijdens de piekmomenten konden we steeds op elkaar rekenen. Gelukkig maar, want het hele verkiezingsproces leek op een marathon gecombineerd met sprints om op tijd klaar te zijn voor elke fase." Waarop ben je het meest trots? "De implementatie van ADELE, een nieuw digitaal systeem voor de kiezerslijst, dat de zaken een stuk eenvoudiger heeft gemaakt voor zowel de gemeenten als de stembureaus." |
De uitdagingen op het vlak van communicatie
Ruim voor de verkiezingsdag is het cruciaal om de kiezers te informeren over het verloop van de stemming, de voorwaarden om te stemmen, de kandidatenlijsten en de inzet van de verkiezingen. Jonas Declercq speelde als communicatiemedewerker een belangrijke rol bij het informatiebeheer gedurende het hele verkiezingsproces. Voor, tijdens en na de verkiezingen zorgde hij voor de verspreiding van duidelijke en nauwkeurige informatie naar de verschillende doelgroepen (gemeenten, kiezers, media, enz.). Hij fungeerde ook als aanspreekpunt voor de pers, bezorgde journalisten alle nodige inlichtingen, en zag erop toe dat er geen onjuiste of gevoelige informatie werd verspreid. Voorts beheerde hij de verkiezingswebsite waarop de kiezers alle informatie over het verloop van de stemming konden vinden.
Wat was je rol tijdens deze twee jaar van voorbereidingen? "De afgelopen twee jaren hield ik me in mijn werk met drie verschillende dingen bezig. Enerzijds bezorgde ik praktische informatie aan de voornaamste partners van de verkiezingen, namelijk de burgers, de gemeenten en de kandidaten. Dat verliep hoofdzakelijk via de informatiewebsite en newsletters. In die rol van voorlichter was toegankelijk taalgebruik voor mij een belangrijke leidraad om het verkiezingsproces zo duidelijk mogelijk uit te leggen. Anderzijds organiseerde ik een projectoproep voor Brusselse verenigingen om burgers aan te moedigen hun stem uit te brengen. Ten slotte was ik persverantwoordelijke voor vragen van de media over de gemeenteraadsverkiezingen. Om doeltreffend te werk te gaan heb ik in de mate van het mogelijke geprobeerd een communicatiestrategie uit te rollen voor de verkiezingen. Dat verliep met vallen en opstaan … en heel wat bijsturingen." Welk object zou je rol in dit project het best symboliseren? "Een stuiterbal. Bij elke beslissing over communicatie kon ik snel vaststellen of ze doeltreffend was en of ik moest bijsturen. In die twee jaar sprong ik van de ene communicatietaak naar de andere. In die zin voelde ik me ook als een stuiterbal." Welke zin heb je tot vervelens toe herhaald tijdens dit project? "Nee, die van oktober.” telkens als iemand me vroeg: “De gemeenteraadsverkiezingen? Zijn dat die van juni?!" |
Iedereen aan de slag op verkiezingsdag
Zodra de stembureaus openen, neemt de bedrijvigheid toe. De voorzitters verwelkomen de eerste kiezers terwijl de gemeentemedewerkers ervoor zorgen dat alles vlot verloopt.
In de Iris Tower was een crisiscentrum van de GOB actief om in real time alle logistieke en technische problemen te beheren die zich zouden kunnen voordoen. Dit centrum deed dienst als een centraal coördinatiepunt voor de opvolging van het hele verkiezingsproces en vormde de schakel tussen de Brusselse gemeenten en de gewestelijke teams. Aanvragen van materiaal, technische assistentie, oplossen van juridische problemen … alles was gecentraliseerd met het oog op een zo groot mogelijke reactiesnelheid.
De technische kant van de zaak … Wie is François Van Brée? "Als projectleider IT bij de GOB (ConnectIT) ging ik een jaar geleden aan de slag bij BPB voor een zeer specifieke opdracht, namelijk zorgen voor een goed technisch verloop van de gemeenteraadsverkiezingen. Een boeiende en zeer belangrijke uitdaging met meerdere facetten, want het organiseren van verkiezingen gaat niet alleen over het ter beschikking stellen van stembussen. Vanuit IT-oogpunt betreft het een enorme taak:
Elke stap moet perfect geolied verlopen om te zorgen voor een vlotte en veilige stembusgang." Wat is de sleutel tot succes van deze organisatie? "Terugkijkend ben ik zeer trots dat ik kon bijdragen aan dit project. De organisatie van verkiezingen is immers een zeer belangrijk gegeven in onze democratieën. Als ik zie wat er in de wereld gaande is, ben ik er rotsvast van overtuigd dat dit soort project een essentiële uitdrukking is van onze democratische instelling en dat elke persoon die daarin gelooft blij is hieraan te mogen meewerken. Een ander belangrijk en succesvol resultaat van dit project is de rechtstreekse en concrete impact die het op onze medeburgers heeft. We kunnen trots zijn op dit project en zeggen dat we eraan hebben bijgedragen, dat we erbij waren …" Hoe heb je de veiligheid van de systemen en de gegevens tijdens het verkiezingsproces gegarandeerd? "Eigenlijk mag ik je niet alles vertellen, want dan moet ik nadien je geheugen wissen … Ik kan je wel zeggen dat de beveiliging van het verkiezingsproces en de gegevens tot stand kwam dankzij een samenwerking tussen de gewesten en het federale niveau. Tijdens dit proces deden we ook een beroep op externe gespecialiseerde firma’s via het Centrum voor Cybersecurity België en een Europese raamovereenkomst die specifiek gericht is op de beveiliging van overheidsadministraties. De genomen maatregelen waren doeltreffend. En ik kan je ook nog vertellen dat een pro-Russische activistengroep had beslist om ons ‘feest van de democratie’ te komen verstoren. En inderdaad, 48 uur voor de verkiezingsdag probeerde de groep effectief in te breken in onze infrastructuur. Dat moment bood ons de gelegenheid om een van onze scenario’s uit te rollen en de doeltreffendheid ervan te testen." |
ADELE: een revolutie in de organisatie van de verkiezingen
Een van de grote nieuwigheden van deze verkiezingen was de implementatie van ADELE (Application Digitale pour les Élections Locales Électroniques), een gecentraliseerd digitaal platform voor het beheer van de kiezerslijsten, zowel tijdens de voorbereidingsfase en de samenstelling van de kiezerslijsten, als op de dag van de stembusgang zelf.
Waarom is ADELE zo’n game changer?
Vóór de verkiezingen hebben we:
een automatisch controlesysteem dat personen identificeert die tegelijk zijn ingeschreven als leden van het stembureau en als kandidaat;
een duidelijke weergave van het aantal kiezers per stembureau, wat helpt om risico’s op opstoppingen te anticiperen;
de kiezersstatussen worden regelmatig geüpdatet met de veranderingen van adres, last-minute registraties en andere aanpassingen.
Op D-day:
worden de laatste verkiezingsupdates in real time gedownload, wat maakt dat er altijd een up-to-date databank beschikbaar is;
gebeurt de opzoeking van kiezers automatisch door hun identiteitskaart uit te lezen;
zorgt een dynamische verdeling van de kiezers voor meer evenwicht in de toestroom aan de stembureaus en voor een vlotte doorstroming;
wordt het verslag van afsluiting automatisch gegenereerd, wat de administratieve last voor de leden van het stembureau aanzienlijk vermindert;
kan het deelnamepercentage en de toestand van de stembureaus de hele dag lang rechtstreeks worden opgevolgd.
"Omdat ADELE een nieuw systeem was, verliep de implementatie ervan niet altijd zonder slag of stoot, vooral op het vlak van veiligheid en connectiviteit. Maar uiteindelijk zijn we zeer blij en tevreden dat we voor deze oplossing hebben gekozen."
De naleving van de wettelijke vereisten garanderen
Voor, tijdens en na de verkiezingen zagen de juristen van BPB erop toe dat alle procedures de wettelijke regels over de organisatie van de verkiezingen, de bescherming van persoonsgegevens en de transparantie van het verkiezingsproces respecteren. Ze gaven de gemeenten advies om hen te helpen bij het naleven van de wettelijke vereisten bij het beheer van hun stembureaus, het verzamelen van de resultaten en het publiceren van de officiële documenten.
Maxime Vanderhaeghe (directie Algemene en Juridische Zaken van BPB) maakte deel uit van het team juristen dat achter de schermen zorgde voor een vlot verloop van de gemeenteraadsverkiezingen van 2024. Hij vertelt over zijn ervaringen, de juridische uitdagingen en onvoorziene gebeurtenissen. "Ik was een van de juristen in het team dat de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 organiseerde. Ik moest onder meer verschillende besluiten uitwerken - bijvoorbeeld over de beschermde en verboden letterwoorden of de verkiezingsuitgaven -, juridische vragen van burgers en van allerlei belanghebbenden van de verkiezingen beantwoorden, alsook juridische bijstand verlenen aan de administratieve cel van het rechtscollege die belast is met het onderzoek van de klachten en de geldigheidsverklaring van de verkiezingen." Wat waren de grootste uitdagingen? "Me snel verdiepen in een relatief nieuwe materie …en ongetwijfeld ook de nietigverklaring van de verkiezingen in Sint-Joost-ten-Node, waardoor er een nieuwe stembusgang moest worden georganiseerd. Dat was een bijzonder leerrijke ervaring omdat ik zowel te maken kreeg met het organisatorische aspect als de verificatie van het verkiezingsproces. Ik wil graag alle teamleden danken voor hun inzet, beschikbaarheid, en kalmte op de meest stressvolle momenten - en vooral voor hun vriendelijkheid en goede humeur. Ik kan niet wachten om in 2030 weer aan de slag te gaan!" |
Fotogalerij
