Twee instellingen van de Raad van Europa houden zich specifiek bezig met plaatselijke besturen en lokale democratie:
• het Europees comité inzake democratie en governance
Sinds 1 januari 2014 is het European Committee on Democracy and Governance, de opvolger van het Democratic Governance Department, bevoegd voor de tenuitvoerlegging van intergouvernementele werkzaamheden van de Raad van Europa inzake democratisch bestuur.
Het European Committee on Democracy and Governance is een forum waar hoge ambtenaren samenkomen om informatie, standpunten en goede praktijken uit te wisselen over kwesties die te maken hebben met territoriale hervormingen, de democratische deelname aan het openbare leven van burgers, de modernisering van het overheidsbestuur, de dialoog en de relaties tussen de beleidsniveaus, overheidsfinanciën en grensoverschrijdende samenwerking.
De Commissie gaat ook in op verzoeken van de lidstaten m.b.t. gerichte activiteiten inzake uitwisseling en onderlinge bijstand (bijvoorbeeld peer reviews, met de hoogste mate van vertrouwelijkheid uitgevoerd door een expertenpanel) of thematische workshops.
De algemene opdracht van het European Committee on Democracy and Governance, dat onder het gezag van het Comité van Ministers van de Raad van Europa valt, is het verspreiden van goede praktijken en het ontwikkelen van voorstellen van normen inzake de domeinen die betrekking hebben op haar activiteiten en bevoegdheden.
• het Congres van Lokale en Regionale Overheden
Het Congres van Lokale en Regionale Overheden van de Raad van Europa is een politieke vergadering van 648 verkozenen (324 titularissen en 324 plaatsvervangers) – gewestelijke en gemeenteraadsleden, burgemeesters, (ministers-)presidenten van gewesten – die meer dan 200 000 gemeenschappen van 47 Europese landen vertegenwoordigen.
Het werd in 1994 opgericht en vormt de 3e pijler van de Raad van Europa (met de parlementaire vergadering en de ministerraad).
Het speelt een fundamentele rol in de bevordering van de democratie door de lokale en regionale besturen te betrekken bij de werkzaamheden van de Raad van Europa. Het Congres heeft als missie te ijveren voor de territoriale democratie, de lokale en regionale governance te verbeteren en de autonomie van de collectiviteiten te versterken.
Het waakt ("monitoring") in het bijzonder over de toepassing van de beginselen die opgenomen zijn in het Europees Handvest inzake lokale autonomie. Het moedigt de processen tot decentralisering en regionalisering aan, evenals de grensoverschrijdende samenwerking tussen steden en regio's.
De Belgische delegatie bestaat uit vijf effectieve en 7 plaatsvervangende leden.